ABDÜLHAK HÂMİD TARHAN (şâir)

TÜRK şâiri, 1852 yılında İstanbul'da doğdu. Tarihçi Hayrullah Efendi'nin oğlu. Özel ilköğrenim gördükten sonra ağabeyi ile Paris'e gidince orada bir okula yazıldı. Dönüşünde Robert koleje devam etti. 1865' de Babıâli Tercüme odasına girdi. 1866' da Tahran'a elçi tayin edilen babasıyla beraber İran'a gitti.

Babasının 1868' de vefatı üzerine döndü. Maliye, Şûrayı Devlet ve Sadaret kalemlerinde çalıştı. İlk şiirlerini bu yıllarda yayınladı. 1871' de evlendi. 1876-78 yılları arasında Paris sefareti 2. kâtipliğiyle Paris'te bulunduğu sırada Fransız edebiyatını inceledi. 1878' de azledildi.

1881' de Poti, 1882' de Golos konsolosu, 1883' de Bombay başkonsolosu oldu. Eşinin verem hastalığının ilerlemesi üzerine, İstanbul'a dönme mecburiyetinde kaldı. Beyrut'a vardıklarında eşi vefat etti (1885).

Bir müddet İstanbul'da kaldıktan sonra, 1886' da Londra sefareti başkâtipliğine tayin edildi; daha sonra 2. ve 1. müsteşarlığa yükseldi. Londra'da bulunduğu sırada ikinci evliliğini yaptı. İngiliz edebiyatını, özellikle Shakespeare'i inceledi.

2. Meşrutiyet'ten sonra Brüksel sefiri oldu. 1912' de azledildi. Bu sırada eşinin vefatı üzerine üçüncü evliliğini yaptı. 1918' de, Âyan meclisi üyesi, 1928' de İstanbul milletvekili oldu. Abdülhak Hâmid Tarhan 1937' de İstanbul'da vefat etti.

Abdülhak Hâmid, şiire batılı bir anlayışla, nazım yeniliklerini getiren ilk şâirdir. Tanzimat şâirleriyle didaktizme yönelen Türk şiirine; gündelik hayat, aşk, tabiat, vatan ve millet sevgisi, ölüm ve metafizik meseleler onunla girdi.

Lirik ve epik tonda, tezatlardan yararlanarak, geniş bir hayâl gücüyle yazdığı şiirler kompozisyon bakımından dağınıktır. Şiirde kendine has bir dil ortaya koydu. Daha önce sadeleşmeye yönelen edebiyat dili, onun şiirleriyle sadelikten uzaklaştı.

Genellikle okunmak üzere yazdığı tiyatro eserlerinde; tarihî konuları, geniş hayâl gücüne dayanarak, manzum ve mensur biçimde işledi. Bazı oyunlarında Shakespeare etkisi görülür.

Başlıca eserleri: " -ı Aşk (oyun, 1872)", "Sabr ü Sebat (oyun, 1874)", "Duhteri Hindû (Hintli kız) [mensur oyun, 1875]", "Nesteren (hece vezniyle oyun, 1878)", "Sahra (şiirler, 1879)", "Tarık (mensur oyun, 1879)", "Eşber (aruz vezniyle oyun, 1881)", "Divaneliklerim Yahut Belde (şiirler, 1885)", "Makber (şiir, 1885)", "Bir Sefilenin Hasbıhali (şiir ve nesir, 1885)", "Zeyney (oyun, 1906)", "Bâlâdan Bir Ses (şiir, 1909)", "Validem (şiir, 1911)", "İlhan (oyun, 1911)", "Tayflar Geçidi (manzum oyun (1916)", "Finten (oyun, 1918)".